หากหลายๆคนสังเกตุปั้มน้ำที่ “ตัวปั้มเองอยู่ด้านบน และมีการดูดน้ำในบ่อที่ต่ำกว่า” ปลายท่อขาดูดจะมีวาล์วตัวหนึ่งที่อยู่ด้านล่างในบ่อน้ำ เพื่อนๆเคยสงสัยมั้ยครับว่าวาล์วตัวนั้นทำหน้าที่อะไร แล้วทำไมต้องติดด้วยหละ วันนี้ทางนายช่างมาแชร์จะขอมาแชร์ความรู้เกี่ยวกับฟุตวาล์ว (Foot Valve) กันว่า มีหน้าที่ทำอะไร มีกี่ประเภท แล้วมีวิธีการติดตั้งยังไงบ้างครับ
หน้าที่ของฟุตวาล์ว (Foot Valve) ในปั้มน้ำ ?
ฟุตวาล์ว (Foot Valve) ถือเป็นวาล์วประเภทหนึ่งที่ติดตั้งที่ด้านดูด (Suction Pipe) ของปั๊ม โดยทั่วไปจะจมอยู่ในบ่อน้ำ ,อ่างเก็บน้ำ หรือแหล่งน้ำอื่นๆ อาจจะต้องเกริ่นความรู้พื้นฐานก่อนว่าปั้มทุกตัวจะมีระยะดูดของตัวเค้าเองระดับหนึ่ง ซึ่ง “ถ้าหากระยะบ่อมีระยะที่ลึกเกินไป ปั้มจะดูดน้ำไม่ขึ้น” ซึ่งโดยปกติแล้วเราควรจะให้แหล่งน้ำสูงกว่าตัวปั้มในเชิงการออกแบบ แต่ทว่าการทำแบบนั้นจะเสียงบประมาณในการทำแทงก์น้ำที่แพง
“ดังนั้นวิธีการที่จะทำให้ปั้มน้ำสามารถดูดน้ำขึ้นมาทั้งๆที่ระยะมันลึกเกินไปคือการติดตั้งฟุตวาล์ว (Foot Valve)นั่นเองครับ”
โดยฟุตวาล์วนี้จะทำหน้าที่ในการเก็บกักของเหลว หรือน้ำเข้าไปในท่อขาดูดของปั๊มได้ คือของเหลวไหลเข้ามาแต่ฟุตวาล์วป้องกันไม่ให้ไหลกลับออกมา ซึ่งเมื่อดูดเข้ามาเรื่อยๆก็สามารถทำให้ปั้มเก็บกักของเหลวได้แล้วส่งออกไปที่ขาออกได้นั้นเอง โดยก่อนดูดขึ้นมาเราจะต้องทำการเติมน้ำเข้าไปให้เต็มในท่อขาดูดก่อนนะครับที่เราคุ้นชินกับคำว่า “ล่อน้ำ หรือ Pump-Priming นั่นเอง” ครับผม
ซึ่งฟุตวาล์วนั้นเป็นสิ่งที่สำคัญมากๆ ที่ขาดไม่ได้ในการรักษาระดับการส่งถ่ายของเหลวของปั้ม ซึ่งช่วยให้มั่นใจว่าปั้มจะยังคงสามารถส่งของเหลวและพร้อมใช้งานอีกด้วยนะครับ ซึ่งหากมีการรั่วเกิดขึ้นแล้วปั้มก็จะไม่สามารถดูดและส่งถ่ายของเหลวออกไปได้นั่นเอง
นอกจากนั้นตัวฟุตวาล์วยังมีตะแกรงสำหรับกรองเศษที่จะเข้ามาในปั้มออกไป เพื่อป้องกันการอุดตันหรือความเสียหายต่อปั๊มอีกด้วย ฟุตวาล์วมักใช้ในระบบชลประทาน บ่อน้ำ และการใช้งานอื่นๆ ที่ต้องดึงของเหลวจากแหล่งที่อยู่ต่ำกว่าตัวปั้มเองครับ
ฟุตวาล์วมีกี่ประเภท (Type of Foot valve)
ฟุตวาล์วมีหลายประเภท โดยแต่ละประเภทได้รับการออกแบบให้เหมาะกับระบบสูบน้ำและการใช้งานที่แตกต่างกัน โดยความแตกต่างจะขึ้นอยู่กับวัสดุ การออกแบบ และการใช้งานที่ต้องการเป็นหลัก โดยประเภทต่างๆมีดังนี้นะครับ
1. Single Disc Foot Valve
- การออกแบบ (Design): วาล์วเหล่านี้ใช้ดิสก์หรือแผ่นพับเดี่ยวที่เปิดเมื่อน้ำถูกดึงออกและปิดเมื่อปั๊มหยุดเพื่อป้องกันการไหลย้อนกลับ
- การใช้งาน (Usage): วาล์วเหล่านี้ “เรียบง่าย” (simple and commonly used) และมักใช้ในระบบสูบน้ำขนาดเล็ก เช่น บ่อน้ำในครัวเรือนและระบบชลประทาน
2. Double Disc Foot Valve
- การออกแบบ (Design): วาล์วเหล่านี้มีดิสก์หรือแผ่นปิดสองแผ่นซึ่งให้การปิดและการซีลที่ดีกว่า ทำให้มั่นใจได้ว่าการป้องกันการไหลย้อนกลับมีความน่าเชื่อถือมากขึ้น
- การใช้งาน (Usage): เหมาะสำหรับปั๊ม หรือระบบขนาดใหญ่ที่จำเป็นต้องป้องกันการไหลย้อนกลับที่มีความคงทนมากขึ้น
3. PVC/FRP Foot Valve
- วัสดุ (Material): ผลิตจากวัสดุโพลีไวนิลคลอไรด์ (PVC), หรือวัสดุ Fibre Glass Reinforcement (FRP) ซึ่งทนต่อการกัดกร่อน (Corrosion Resistance) และมีน้ำหนักเบา (Light Weight)
- การใช้งาน (Usage): เหมาะสำหรับระบบน้ำจืด ระบบชลประทาน และการใช้งานทางการเกษตร “ที่ทนต่อการกัดกร่อน” เป็นสำคัญ โดยทั่วไปวาล์ว PVC จะมีราคาถูกลง
4. Metal Foot Valve (Brass, Stainless Steel, or Cast Iron)
- วัสดุ (Material): วาล์วเหล่านี้ทำจากโลหะ เช่น ทองเหลือง สเตนเลส หรือเหล็กหล่อ เป็นต้นครับ
- การใช้งาน (Usage): ถูกออกแบบมาสำหรับการใช้งานในอุตสาหกรรม ระบบแรงดันสูง (High Pressure) และสภาพแวดล้อมที่ต้องมีความทนทานสูง
5. Spring-Loaded Foot Valve
- การออกแบบ (Design): ประกอบด้วยกลไกสปริงที่ปิดวาล์วโดยอัตโนมัติเมื่อปั๊มหยุดทำงาน ช่วยให้ปิดวาล์วได้รวดเร็วและปลอดภัยเพื่อป้องกันการไหลย้อนกลับ
- การใช้งาน (Usage): มักใช้ในระบบที่จำเป็นต้องปิดวาล์วอย่างรวดเร็วเพื่อหลีกเลี่ยงการไหลย้อนกลับ โดยทั่วไปจะใช้กับการใช้งานที่มีแรงดันสูง
9. Slanted or Angular Foot Valve
- การออกแบบ (Design): ช่องรับน้ำจะถูกออกแบบให้มีความลาดเอียง หรือทำมุมเพื่อให้ดูดน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
- การใช้งาน (Usage): เหมาะสำหรับบริเวณที่มีตะกอนหรือเศษขยะ เนื่องจากการออกแบบจะช่วยป้องกันการอุดตันได้ดีครับ
ข้อแนะนำการติดตั้งฟุตวาล์ว (Installation guideline for Foot valve)
ระยะห่างในการติดตั้งฟุตวาล์วที่สัมพันธ์กับปั๊ม โดยเฉพาะด้านดูด ขึ้นอยู่กับปัจจัยบางประการ เช่น ประเภทของปั๊ม ระดับความสูง และการใช้งานของระบบ โดยจะมีคำแนะนำดังนี้นะครับ
1. ระยะห่างแนวตั้งของฟุตวาล์ว (Vertical Distance ; Suction Lift)
ระยะห่างแนวตั้งระหว่างฟุตวาล์วและปั๊ม ซึ่งมักเรียกว่าระยะยกดูด (Suction Lift) โดยทั่วไปไม่ควรเกิน 15 – 25 ฟุต (4.5 ถึง 7.5 เมตร) สำหรับปั๊มหอยโข่ง (Centrifugal Pump) หรือปั๊มจุ่ม (Submersible Pump) ส่วนใหญ่ ทั้งนี้เนื่องจากปั๊มส่วนใหญ่สามารถสร้างแรงดูดได้เพียงพอที่จะยกน้ำภายในระยะนี้เท่านั้น
Tips: ตรวจสอบให้แน่ใจว่าฟุตวาล์วจมอยู่ในน้ำเสมอ เพื่อป้องกันไม่ให้อากาศเข้าไปในปั๊ม และทำให้สูญเสียแรงยก
2. ระยะห่างแนวนอนของฟุตวาล์ว (Horizontal Distance)
ควรเว้นระยะห่างแนวนอนระหว่างปั๊มและฟุตวาล์วให้สั้นที่สุดเท่าที่จะทำได้เพื่อ “ลดการสูญเสียแรงเสียดทาน (Friction loss)ในท่อดูด” หากหลีกเลี่ยงระยะห่างแนวนอนที่ยาวไม่ได้ ท่อดูดควรมีส่วนโค้งน้อยที่สุดและใช้ท่อที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางใหญ่กว่าเพื่อลดการสูญเสียแรงเสียดทานและปรับปรุงการไหลของน้ำ
3. ความสูงของฟุตวาล์วจากพื้น (Foot Valve Placement Depth)
ควรติดตั้งวาล์วฟุตวาล์วไว้สูงจากพื้นแหล่งน้ำ (เช่น บ่อน้ำ ถังเก็บน้ำ หรืออ่างเก็บน้ำ) สักระยะความสูงระดับนึง เพื่อหลีกเลี่ยงการดึงตะกอน เศษซาก หรือโคลนเข้ามาในตัวปั๊มขณะที่ปั๊มทำงาน
Tips: ให้ติดตั้งวาล์วเท้าไว้สูงจากพื้นอย่างน้อย 1-3 ฟุต (30-90 ซม.) ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพของแหล่งน้ำ
ระยะดูดที่สั้นลงช่วยให้ปั๊มมีประสิทธิภาพดีขึ้น และช่วยรักษาระดับน้ำ หลีกเลี่ยงการวางฟุตวาล์วไว้ใกล้กับก้นบ่อของแหล่งน้ำมากเกินไป เพื่อป้องกันการอุดตันจากสิ่งสกปรกหรือทรายที่จะทำให้อายุการใช้งานของปั๊มสั้นลง ปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้ผลิตสำหรับปั๊มของคุณโดยเฉพาะเสมอ เพื่อให้มั่นใจถึงประสิทธิภาพและอายุการใช้งานที่เหมาะสมที่สุด
======================================
TIE-IN
======================================
แล้วพบกับสาระดีๆแบบนี้ทางด้านงานช่าง งานวิศวกรรม และอุตสาหกรรมได้ที่ นายช่างมาแชร์ นะครับ
Website: www.naichangmashare.com
Facebook: https://www.facebook.com/naichangmashare/
Blockdit : https://www.blockdit.com/naichangmashare
Instragram: https://www.instagram.com/naichangmashare/
Twitter: https://twitter.com/naichangmashare
Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCmIPiSeg-uy4k8JYSmknp_g
#นายช่างมาแชร์
