จีนค้นพบครั้งแรกของโลก: แร่หายากก่อตัวในต้นไม้มีชีวิต — จุดเริ่มต้นเหมืองแร่สีเขียวยุคใหม่

วงการวัสดุศาสตร์และเหมืองแร่สะเทือนเลยครับ เมื่อทีมนักวิทยาศาสตร์จากจีนประกาศค้นพบครั้งประวัติศาสตร์—เจอ แร่โมนาไซต์ (Monazite) ซึ่งเป็นแร่หายาก (Rare Earth Elements: REEs) อยู่ ภายในเนื้อเยื่อของพืชมีชีวิตจริง ๆ

ฟังดูเหมือนนิยายวิทยาศาสตร์ แต่เป็นเรื่องจริง! และงานนี้อาจเป็นจุดเริ่มต้นของอนาคตการทำเหมืองแบบใหม่ที่ไม่ต้องขุด ไม่ต้องทลายภูเขา — แต่ปลูกต้นไม้แทน!

ค้นพบ “นาโนโมนาไซต์” 

ทีมวิจัยพบว่าในต้นเฟินชนิดหนึ่งชื่อ ต้นกูดดอย หรือ Blechnum orientale มี “นาโนโมนาไซต์ (Nano-Monazite)” เป็นลักษณะของโมนาไซต์ระดับที่เล็กระดับนาโนเมตร ก่อตัวอยู่จริงในเนื้อเยื่อพืช

โมนาไซต์เป็นแร่ที่อุดมด้วยธาตุหายาก เช่น

• เซเรียม (Ce)
• แลนทานัม (La)
• นีโอดีเมียม (Nd)

ธาตุพวกนี้คือพระเอกของเทคโนโลยีสมัยใหม่—ตั้งแต่มอเตอร์รถ EV, แม่เหล็กถาวร, เลเซอร์ ไปจนถึงอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ความแม่นยำสูง

ทำไมมันถึงสำคัญขนาดนั้น?

โดยปกติแร่โมนาไซต์จะเกิดในชั้นหิน — ต้องใช้ความร้อนและแรงดันสูงถึงจะตกผลึกได้ แต่ครั้งนี้ นักวิทยาศาสตร์พบว่า พืชสามารถสร้างแร่นี้ได้ “ที่อุณหภูมิพื้นโลก” แปลว่า…พืชกำลังทำหน้าที่เป็นเหมืองแร่ขนาดจิ๋ว!
และมันทำแบบเป็นธรรมชาติ 100%

ทีมวิจัยอธิบายกระบวนการนี้ว่าเป็น “self-organising nonequilibrium process” หรือกระบวนการตกผลึกแบบ “จัดระเบียบตัวเอง” คล้าย ๆ กับการเกิด “chemical garden” ในการทดลองเคมี

พูดง่าย ๆ คือ ระบบเคมีในต้นไม้จัดเรียงตัวเองจนเกิดแร่ขึ้นมา

นี่คือหลักการของ Phytomining

สิ่งที่ค้นพบนี้ทำให้นึกถึงเทคนิคที่วงการเรียกว่า “Phytomining” คือการใช้ “พืชดูดโลหะ” (Hyperaccumulator) มากักเก็บโลหะจากดิน แล้วเก็บเกี่ยวพืชเพื่อนำโลหะมาสกัดออกทีหลัง เป็นแนวคิดเหมืองแร่สีเขียว ลดการขุด ลดฝุ่น ลดผลกระทบสิ่งแวดล้อมแบบสุด ๆ

งานนี้นักวิจัยบอกเลยว่า:
ค้นพบนี้พิสูจน์ว่าการสร้างแร่ในพืชเป็นไปได้จริง และใช้ในการรีไซเคิล REEs ได้ในอนาคต

สร้างแร่ REEs ในพืชได้อย่างไร?

จากการวิเคราะห์ REEs จะไปรวมตัวอยู่มากที่สุดที่ ใบย่อย (pinna) ของเฟิน แร่โมนาไซต์ที่ก่อตัว จะเกิด ในช่องว่างนอกเซลล์พืช (extracellular space) ซึ่งเป็นกลไกที่พืชใช้เพื่อ

• ป้องกันธาตุที่ไม่ใช่สารอาหาร
• และ “กักเก็บไว้เพื่อลดพิษ”

ระหว่างที่ธาตุหายากถูกสะสม พืชจะสร้างสภาวะที่เหมาะสมให้เกิดการตกผลึกของแร่ในแบบของมันเอง
เป็นระบบจัดการสารพิษที่ ฉลาดจนสามารถสร้างแร่ได้เอง นักวิจัยบอกว่า นี่คือ ครั้งแรกของโลก ที่พบ REEs crystallizing ภายในพืช hyperaccumulator

เส้นทางใหม่ของ “เหมืองสีเขียว” ในอนาคต

สถาบัน Guangzhou Institute of Geochemistry ระบุว่าการค้นพบนี้อาจนำไปสู่

• โมเดลการจัดการแร่หายากแบบหมุนเวียน (Green Circular Model)
• การฟื้นฟูดินที่ปนเปื้อน REEs
• พร้อม ๆ กับการเก็บแร่คืนจากธรรมชาติ

ปลูกพืช → ดูดโลหะ → สร้างแร่ในตัว → เก็บเกี่ยว → สกัดแร่

อนาคตอาจมี “ฟาร์มปลูกพืชเก็บแร่หายาก” แทนเหมืองลึกหลายร้อยเมตรก็เป็นได้ครับ!

สรุปแบบนายช่างมาแชร์

• จีนพบแร่หายากก่อตัวในพืชมีชีวิต เป็นครั้งแรกในโลก

• แร่ที่พบคือ โมนาไซต์ ซึ่งสำคัญมากต่อเทคโนโลยี

• พืชสามารถทำให้แร่ตกผลึกได้ในสภาวะอุณหภูมิทั่วไป

• เป็นหลักฐานสำคัญว่า Phytomining มีความเป็นไปได้จริง

• เป็นโอกาสใหม่ของเหมืองแร่สีเขียว ลดการทำลายสิ่งแวดล้อม

แล้วพบกับสาระดีๆแบบนี้ทางด้านงานช่าง งานวิศวกรรม และอุตสาหกรรมได้ที่ นายช่างมาแชร์ นะครับ

Website: www.naichangmashare.com
Facebook: https://www.facebook.com/naichangmashare/
Blockdit :  https://www.blockdit.com/naichangmashare
Instragram: https://www.instagram.com/naichangmashare/
Twitter: https://twitter.com/naichangmashare
Youtube: https://www.youtube.com/@naichangmashare
TikTok :  https://www.tiktok.com/@naichangmashare

นายช่างมาแชร์