ปั้นจั่น หรือ เครน คืออะไร? และบทบาทความสำคัญในอุตสาหกรรม

โดย

3 เมษายน 2025

ปั้นจั่น หรือ เครน คืออะไร? และบทบาทความสำคัญในอุตสาหกรรม

ถ้าหากพูดถึง “ปั้นจั่น” หลายๆคนอาจจะคิดถึงปั้นจั่นที่ตอกเสาเข็มในงานฐานรากใช่ป่ะครับ? แต่จริงๆแล้วคำว่าปั้นจั่นในมุมของความเป็นทางการ หรือทางกฏหมายต่างๆจะหมายถึง “เครน (Crane)” นั่นเองครับ ซึ่งจริงๆแล้วเครนเป็นเครื่องจักรกลชนิดหนึ่งที่ทำหน้าที่ในการ “ยก เคลื่อนย้าย และจัดวางวัตถุที่มีน้ำหนักมาก” โดยใช้ระบบทางกลต่างๆ เช่น รอก ลวดสลิง หรือโซ่ เป็นกลไกในการทำงานนั่นเองครับผม

ในบทความนี้อาจจะขอเรียก “เครนว่าปั้นจั่น” ละกันนะครับผม ซึ่งปั้นจั่นเองเค้านั่นถูกออกแบบมาให้ “ยกสิ่งของที่ขนาดใหญ่ๆ หรือมีน้ำหนักทีเยอะมากๆ” ที่ต้องใช้แรงยกมากกว่าที่คนทั่วไปจะสามารถทำได้นั่นเองครับผม โดยเจ้าเครื่องจักรนี้จะสามารถควบคุมได้ทั้งแบบมือ Manual ระบบ Remote control หรือระบบอัตโนมัติ Automation ที่เป็นเทคโนโลยีในปัจจุบันนี้แล้วครับ โดยยตัวปั้นจั่นมีหลายประเภท เช่น ปั้นจั่นเหนือศีรษะ ปั้นจั่นหอสูง ปั้นจั่นตีนตะขาบ และปั้นจั่นล้อยาง ซึ่งแต่ละประเภทถูกออกแบบให้เหมาะสมกับลักษณะงานที่แตกต่างกัน ที่จะเหมาะสมในงานแต่ละประเภทๆกันไปนั่นเองครับผม ซึ่งเด่วเราไปเล่าต่อกันในบทความกันนะครับ)

ความสำคัญของ “ปั้นจั่น” ในอุตสาหกรรม

ปั้นจั่น หรือ เครน (Crane) มีบทบาทสำคัญมากๆในงานอุตสาหกรรมที่หลากหลาย และกว้างๆมาก ที่จะช่วยยกสิ่งของ หรือวัตถุที่มีขนาดใหญ่ๆ ได้อย่างง่ายได้และรวดเร็วสุดๆไปเลย ดังนั้นพอเครื่องจักรนี้สามารถทำงานได้อย่างรวดเร็วแล้ว ข้อดีที่ตามมาคือ

ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน (Increasing Efficency) – ปั้นจั่นสามารถยกและเคลื่อนย้ายวัตถุหนักได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำ ลดระยะเวลาในการขนย้ายวัสดุ ทำให้กระบวนการผลิตหรือก่อสร้างเป็นไปอย่างราบรื่น
ลดต้นทุนแรงงาน (Manpower Cost) – การใช้ปั้นจั่นช่วยลดจำนวนแรงงานที่ต้องใช้ในการยกของหนัก ทำให้สามารถบริหารจัดการทรัพยากรบุคคลได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เพิ่มความปลอดภัยในสถานที่ทำงาน (Safety) – การขนย้ายวัสดุที่มีน้ำหนักมากด้วยปั้นจั่นช่วยลดความเสี่ยงจากการบาดเจ็บของพนักงาน ลดอุบัติเหตุจากการยกของด้วยแรงงานมนุษย์
รองรับงานที่หลากหลาย (More application) – ปั้นจั่นสามารถใช้ในงานประเภทต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นงานก่อสร้าง โรงงานอุตสาหกรรม ท่าเรือ หรือเหมืองแร่อุตสาหกรรม

โดยปกติ “ปั้นจั่น หรือเครน (Crane)” สามารถแบ่งออกเป็นหลายประเภทตามลักษณะการใช้งาน และการเคลื่อนที่ แต่ถ้าโดยทั่วไปสามารถแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มหลักคือ

1. ปั้นจั่นอยู่กับที่ (Fixed Cranes)

ปั้นจั่นที่ติดตั้งอยู่กับที่ เป็นประเภทที่ “ไม่สามารถเคลื่อนที่” ไปยังตำแหน่งอื่นได้ซึ่งก็ตามชื่อของเค้าเลยครับ แต่ทว่าสามารถหมุน หรือเคลื่อนย้ายวัสดุภายในรัศมีการทำงานของตัวเอง และประเภทปั้นจั่นที่ติดตั้งอยู่กับที่ ยังสามารถแบ่งย่อยๆออกได้ดังนี้อีกครับ

ปั้นจั่นเหนือศีรษะ (Overhead Crane) – ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมสำหรับยกและเคลื่อนย้ายวัสดุหนักภายในอาคาร
ปั้นจั่นหอสูง (Tower Crane) – นิยมใช้ในงานก่อสร้างอาคารสูง สามารถยกวัสดุขึ้นที่สูงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ปั้นจั่นสะพาน, ปั่นจั่นขาสูง (Gantry Crane) – ใช้ในท่าเรือและคลังสินค้าสำหรับยกตู้คอนเทนเนอร์หรือวัสดุขนาดใหญ่
ปั้นจั่นแขนยื่น (Jib Crane) – มีแขนยื่นออกมาเพื่อช่วยยกและหมุนวัตถุ เหมาะกับการใช้งานในพื้นที่แคบ
ปั้นจั่นเสายึดติด (Pillar Crane) – ติดตั้งอยู่กับพื้น ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมและคลังสินค้า

2. ปั้นจั่นเคลื่อนที่ได้ (Mobile Cranes)

ปั้นจั่นชนิดนี้ก็ตามชื่อเค้าเช่นกันนะครับ คือ “สามารถเคลื่อนที่” ไปยังพื้นที่ต่างๆ ได้ มีความยืดหยุ่นในการทำงานสูงมากๆ และหากจะแบ่งย่อยๆตามประเภทในการใช้งาน สามารถแบ่งออกได้ดังนี้นะครับ

ปั้นจั่นตีนตะขาบ (Crawler Crane) – ใช้ตีนตะขาบแทนล้อ ทำให้สามารถเคลื่อนที่บนพื้นขรุขระได้ดี
ปั้นจั่นล้อยาง (Rough Terrain Crane) – มีล้อยางสำหรับใช้งานบนพื้นขรุขระ เหมาะกับงานก่อสร้างในพื้นที่จำกัด
ปั้นจั่นรถบรรทุก (Truck Crane) – ติดตั้งอยู่บนรถบรรทุก ทำให้สามารถเคลื่อนที่ได้สะดวกและรวดเร็ว
ปั้นจั่นออลเทอร์เรน (All-Terrain Crane) – เป็นเครนที่สามารถวิ่งได้ทั้งบนถนนและพื้นขรุขระ
ปั้นจั่นเรือ (Floating Crane) – ใช้ในอุตสาหกรรมทางน้ำ เช่น งานท่าเรือและการก่อสร้างสะพาน

โดยหากดูในบทความปั้นจั่นมีหลายประเภทมากๆเลยใช่มั้ยครับ โดยแต่ละแบบแต่ละประเภทจะมีลักษณะเฉพาะและจุดเด่นในการใช้งานที่เหมาะสม ดังนั้นแล้วหากเพื่อนๆต้องการเลือกใช้ปั้นจั่นให้เหมาะกับงาน ควรพิจารณาถึงปัจจัยต่างๆ เช่น น้ำหนักที่ต้องยก พื้นที่ทำงาน และสภาพแวดล้อมในการใช้งาน นั่นเองนะครับ

บทบาทของปั้นจั่นในอุตสาหกรรมต่างๆ

1. อุตสาหกรรมก่อสร้าง (Construction)

ปั้นจั่นเป็น “อุปกรณ์ที่ขาดไม่ได้เลย” ในโครงการก่อสร้างขนาดใหญ่ โดยเฉพาะการสร้างตึกสูง สะพาน และโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่ เครนหอสูง (Tower Crane) และเป็นหนึ่งในอุปกรณ์หลักที่ช่วยยกคอนกรีต เหล็ก และอุปกรณ์ก่อสร้างขึ้นไปยังระดับที่ต้องการซึ่งทำให้งานก่อสร้างเสร็จได้อย่างรวดเร็วมากขึ้นนั่นเองครับ

2. อุตสาหกรรมขนส่งและโลจิสติกส์ (Logistic)

ปั้นจั่นที่ถูกออกแบบให้ใช้ในท่าเรือและคลังสินค้า มีไว้เพื่อ “ยกตู้คอนเทนเนอร์ และสินค้าขนาดใหญ่” โดยประเภทที่พบเห็นได้บ่อยๆคือ ปั้นจั่นประเภทสะพาน (Gantry Crane) และปั้นจั่นล้อยาง (Rubber-Tired Gantry Crane) เป็นตัวอย่างของอุปกรณ์ที่ใช้ในท่าเรือเพื่อลดเวลาขนถ่ายสินค้าและเพิ่มความรวดเร็วในการขนส่งนั่นเองนะครับผม

3. อุตสาหกรรมการผลิต (Manufacturing Process)

สำหรับโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ จะมีการใช้ปั้นจั่นสำหรับ “ขนย้ายชิ้นส่วนเครื่องจักร หรือสินค้า วัตถุดิบที่มีน้ำหนักมาก” เช่น อุตสาหกรรมเหล็ก อุตสาหกรรมยานยนต์ และอุตสาหกรรมการประกอบเครื่องจักรขนาดใหญ่

4. อุตสาหกรรมพลังงานและเหมืองแร่ (Oil & Gas / Mine Industry)

ปั้นจั่นมีบทบาทสำคัญ และมีความท้าทายในอุตสาหกรรมพลังงานที่เป็นอุตสาหกรรมที่มีอุปกรณ์ที่จะต้องถูกยก ที่มีขนาด และน้ำหนักที่เยอะมากๆ เช่น การติดตั้งกังหันลม (Wind Turbine) ที่มีขนาดใหญ่มากๆ หรือการขนย้ายอุปกรณ์ขนาดใหญ่ในโรงไฟฟ้า เช่น หอกลั่น (Distilation), อุปกรณ์ถังปฏิกิริยา Reactor, อุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อน Heat Exchanger ขนาดใหญ่ เป็นต้น และสำหรับอุตสาหกรรมเหมืองแร่ ปั้นจั่นยังมีบทบาทในการที่ช่วยยก “เครื่องจักรหนั กและวัตถุดิบที่ขุดได้จากเหมืองแร่” นั่นเองนะครับ

บทสรุป

ก็ในบทความนี้ขอสรุปคร่าวๆว่า “ปั้นจั่นเป็นเครื่องจักรที่มีบทบาทสำคัญ” ในการเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน ลดต้นทุนแรงงาน และเพิ่มความปลอดภัยในการขนย้ายวัสดุหนัก อุตสาหกรรมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นก่อสร้าง การขนส่ง การผลิต หรือพลังงาน ต่างพึ่งพาปั้นจั่นเพื่อดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ การเลือกใช้ปั้นจั่นที่เหมาะสมกับลักษณะงานเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้ธุรกิจดำเนินไปอย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพสูงสุด

******************************************

สำหรับบทความนี้ขอขอบคุณข้อมูลดีๆจากทาง บริษัท สหเครน คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) ; SAHACRANE – บริษัทชั้นนำของคนไทย ที่ให้บริการเครื่องจักรแบบครบวงจร ด้วยมาตรฐานระดับสากล ดำเนินการให้เช่ารถเครนสำหรับยกย้ายชิ้นงานด้วยแนวทางการบริการ “First Safety & Best Service”

บริษัทฯมีการจัดหารถเครนและเครื่องจักรที่มีเทคโนโลยีทันสมัยเข้ามา ให้บริการโดยเน้นจากแหล่งผลิตในยุโรปและประเทศญี่ปุ่นซึ่งมีประสิทธิภาพสูงอันจะเป็นการสร้างความมั่นใจให้กับลูกค้าได้อีกระดับหนึ่งด้วย

Tel : 038-054065-70

email : [email protected]

LineOA : @Sahacrane

website : https://www.sahacrane.com/th/home